(De Uitstraling, week 43, 2018)
Ook al willen we onze kinderen voor alle verdriet behoeden, helaas ontkomen ook kinderen niet aan het nemen van afscheid. Ze kunnen hun favoriete knuffel kwijtraken, hun beste vriendje gaat verhuizen of de hamster gaat dood.
Dit kan een mooie aanleiding zijn om met je kind te praten over levend en levenloos en over levend en dood. Een auto en boek zijn levenloos, de poes en de mensen bewegen, halen adem, groeien en zijn daarom levend en iets wat leeft kan ook dood gaan. Door ziekte of ouderdom of omdat er een ongeluk is gebeurd. Het lijkt misschien niet zo nodig om het hier met kinderen over te hebben, maar kinderen die leren omgaan met verlies, hebben een voorsprong wanneer ze echt met de dood te maken krijgen.
Wanneer je met je kind over de dood hebt, zeg het dan in duidelijke woorden. Heb het zeker niet over ‘oma slaapt’ of ‘hij is op een lange reis gegaan’. Kinderen snappen dat niet. Als je op reis gaat, hoe ver ook, kom je toch altijd weer terug? En als IK nou ga slapen, moet ik dan ook in een kist? Praat gewoon over dood en overlijden.
Probeer zo duidelijk mogelijk te zijn en gebruik woorden die het kind begrijpt en welke bij de leeftijd passen. Kijk of het begrijpt waar je het over hebt. Laat kinderen merken dat ze al hun vragen mogen stellen en geef overal openhartig antwoord op. Of zeg eerlijk dat je het antwoord niet weet. Dat is duidelijk en begrijpelijk.
Beter een paar korte gesprekken dan één lang gesprek.
Vertel kinderen wat er de komende tijd gaat gebeuren. Ook als zij al eerder een uitvaartdienst, begrafenis of een crematie hebben meegemaakt is het goed om dit stap voor stap door te nemen. Iedere keer is toch weer anders. Dit kan angstgevoelens helpen voorkomen. Het gaat er tenslotte om dat je kind zich veilig voelt, en dat er een sfeer van openheid heerst zodat je kind vragen durft te stellen.
Er zijn heel veel boeken over de dood voor kinderen in alle leeftijden. Ook bestaat er rouwspeelgoed waar kinderen zelf de uitvaartdienst mee kunnen naspelen, zaken mee kunnen worden uitgelegd of worden verduidelijkt.
Kinderen kunnen ook een rol spelen bij de uitvaart. Ze kunnen iets op de kist tekenen of schrijven, de kist mee helpen dichtschroeven, een kaarsje aansteken of een gedichtje voorlezen.
Tot slot: je kind mag best zien dat je verdrietig bent omdat iemand dood is. Zo snappen ze dat het niet erg is als zij ook verdrietig zijn.
De uitvaartbegeleider kan voor kinderen -in alle leeftijden- bij de dood van een dierbare een belangrijke rol spelen. Hij of zij kan in overleg met de ouders of verzorgers van het kind verschillende suggesties aandragen met betrekking tot begeleiding, rituelen rondom afscheid nemen en de uitvaart zelf, waaruit keuzes gemaakt kunnen worden die passen bij de (leeftijd van de) betrokken kinderen, de familie en vanzelfsprekend ook bij de overledene.
